Candelilla
Synoniemen: geen
Wetenschappelijke naam: Euphorbia antisyphillitica, Euphorbia cerifera, Pedilanthus pavonis
Familie: Euphorbiaceae (wolfsmelkachtigen
Land van herkomst
Halfwoestijnen van Zuid-Californië, Arizona, het zuidwesten van Texas, Noord-Mexico en delen van Midden- en Zuid-Amerika.
Bestanddelen
Koolwaterstoffen (ongeveer 50 %, C29-C33), esters, vrije vetzuren, vrije vetalcoholen en harsen.
Omschrijving
In Mexico groeien de struiken euphorbia antisyphillitica, euphorbia cerifera en pedilanthus pavonis. Zij zijn familie van de wolfsmelkachtigen en hebben een slimme manier gevonden om, om te gaan met de hitte aldaar. Hun grijsgroene, niet vertakte takken en de slechts zeldzame bladeren zijn bedekt met een harde was die beschermt tegen verdamping en invloeden vanuit het milieu: candelillawas. De fotosyn-these vindt bij deze planten voor het grootste deel plaats in de stelen. Alle wolfsmelkachtigen hebben het witte melksap, waaraan ze hun naam te danken hebben. Opvallend zijn de bloemen die in het voorjaar en de herfst aan de dunne takken groeien. Ze zien er uit als bloesem, maar ze zijn een versmelting van een vrouwelijke bloem in het midden, omringd door verschillende mannelijke bloemen. Deze afzonderlijke bloesems zijn eigenlijk niet meer dan vruchtbeginsels en meeldraden. Deze vorm wordt door botanici een cyanthum genoemd. De witte bladeren die om het cyanthum heen staan, zijn zogenaamde schutbladeren of nectarklieren die door hun kleur lijken op bloemblaadjes.
Gebruik
Candelillawas heeft een zeer hoog smeltpunt, is stevig, glanst, bindt goed oliën, hecht goed, voelt prettig aan op de huid. Het ruikt, als het warm is, naar bijenwas en is zelfs eetbaar. Can-delillawas is daardoor een ideale toevoeging aan cosmetica, en met name lippenstiften, die door de was stabieler worden. In de levensmiddelindustrie wordt deze veelzijdige was gebruikt om een laagje aan te brengen op bv. snoep, noten, knabbels en chocola zodat de producten niet plakken. Bij industrieel geproduceerde voorgebakken producten zorgt candelillawas voor een mooi bruin baklaagje en beschermt het producten tegen aanbakken. In kauwgom zorgt candelillawas voor de juiste consistentie. Citrusvruchten, appels, meloenen of peren blijven door het waslaagje langer vers. Ze worden dan „gewast“ genoemd. Laagjes op papier en karton, smeltlijm, schoenpoetsmiddelen, schrijfinkt, meubelpolitoer, vlakgom, de kleurstof op carbonpapier en kaarsen: aan de lijst van producten in of waarbij candelillawas wordt gebruikt voor glans, de juiste consistentie of bescherming tegen vocht en plakken komt bijna geen einde. Zelfs rubber en grammofoonplaten zijn ermee gecoat.
Wetenswaardigheden
Het woord candelilla is afkomstig uit het Spaans en betekent kleine kaars, lichtje. De naam beschrijft treffend de vorm van de lange, dunne, kale takken. Bovendien werd de was gebruikt bij het maken van kaarsen. De wolfsmelkachtigen, euphorbiaceae, zijn genoemd naar Euphorbus, de arts van koning Jaba van Mauretanië, 54 v. Christus. Gezegd wordt dat Euphorbus als eerste het sap van de wolfsmelkachtigen als geneeskrachtige plant heeft toegepast. De soortnaam antisyphillitica komt van het volksgeloof dat deze wolfsmelkachtige zou helpen tegen syfilis. Bij de Mexicaans-Texaanse grens (mesa's western edge) hebben archeologen ongeveer 1500 tot 4000 jaar oude rotsschilderingen gevonden, waarvan de geel/rode kleuren bestonden uit een mengsel van minerale pigmenten en candelillawas. In Higueras, een Mexicaans dorp in de provincie Nuevo León, wordt op 12 december het Candelilla-feest gevierd. De bisschop van Monterrey zegent tijdens dat feest opgehoopte candelillastruiken met wijwater. De dorpoudsten steken daarna de hopen in brand. Zonder hulp van kleine takje of papier branden de candelillastruiken al snel als een groot vuur en verbranden in enkele minuten tot as. De bewoners dansen op traditionele muziek en vereren de restanten van de verbrande candelilla. Dit feest is een vereniging van oude gebruiken van de oorspronkelijke Mexicaans inwoners en de christelijke traditie.
De planten in onze producten
WALA haalt zijn candelillawas uit Mexico; de producenten winnen er de was volgens een meer dan honderd jaar oude methode. Bij het oogsten snijden ze de hele plant af en laten alleen de wortelstok staan; daaruit groeit de struik binnen drie jaar weer volledig aan. De arbeiders koken de vers geoogste delen van de plant in water. Daarbij smelt de was, waarna hij komt bovendrijven. De was wordt er afgeschept, in containers verzameld en stolt weer na het afkoelen. De wasfabrikanten gebruiken de gekookte, in de zon gedroogde plantenresten om het water te verwarmen voor de volgende wasextractie. Candelillawas komt als natuurlijke bescherming en consistentiemiddel voor in:
