Goudsbloem
Synoniemen: akkergoudsbloem, tuingoudsbloem
Wetenschappelijke naam: Calendula officinalis L.
Familie: Asteracea (Composieten)
Land van herkomst
Vermoedelijk het gebied van de Middellandse Zee. Komt nu bijna wereldwijd voor.
Bestanddelen
Etherische olie, saponinen, carotenoïde, xanthophyllen, bitterstoffen, slijmstoffen, flavonoïden.
Omschrijving
Iedereen die deze dankbare zomerbloem al eens zelf gezaaid heeft kan zich voorstellen waarom hij in het Duits ook wel 'ringelbloem' genoemd wordt. Dat wat wij de zaadjes van de goudsbloem noemen zijn eigenlijk de gedroogde vruchtjes. Deze hebben een vorm die de plant de naam 'ringelbloem' hebben bezorgd, want ze hebben soms de vorm van een halve cirkel, of van een klein haakje. Er kan op gerekend worden dat de zaadjes van deze eenjarige geneeskrachtige plant goed kiemen en uitgroeien tot een tot 70 cm hoge plant met sterke, viltachtig behaarde stelen. Van juni tot ver in de oktober bloeit de plant met tot 4 cm grote bloemen, die met hun krachtige gele en oranje kleuren als kleine zonnetjes een opvallende verschijning in de tuin zijn.
Gebruik
De astrologisch georiënteerde botanicus en arts Nicholas Culpepper (1616-1654) zwoer bij 'marigold' ter versterking van het hart. Ook Samuel Müller noemt in zijn 'Vade-Mecum Botanicum' (1694) een hele reeks klachten waarbij Calendula goed kan helpen. Tegenwoordig wordt de plant in de geneeskunde voornamelijk uitwendig gebruikt, in de vorm van zalven, essenties, gelei en oliën, voor de behandeling van wonden. Calendula is een van de beste kruiden bij wonden, en omdat het middel ontstekingen tegengaat en de wondgene-zing stimuleert wordt het zelfs gebruikt bij open benen. Bij de verzorging van de huid werkt het middel goed bij klachten als wonden, ontstekingen en een gevoelige en prikkelbare huid. Het middel grijpt diep in op de stofwisseling, regelt de bloedvoorziening en verhoogt de spanning van de huid. Ook ontstoken tepels, brandwonden, kneuzingen en zonnebrand worden met de calendula behandeld. Vanwege het bloedzuiverend effect kan het middel ook goed worden gebruikt bij chronisch eczeem, furunkels, puistjes en acné in de puberteit. Gebruikt als thee werkt calendula zacht ontkrampend en stimuleert de uitscheiding van gal, zodat de spijsvertering wordt bevorderd.
Wetenswaardigheden
De goudsbloem volgt, met zijn op de zon lijkende bloemen, de loop van de zon: bij het begin van de dag gaan de bloemen open, en met het ondergaan van de zon gaan de bloemen weer dicht. Dit verloop met de zon, als bij een kalender, was voor de botanici mogelijk de aanleiding de wetenschappelijke naam calendula te geven, van het Latijnse calendae - de eerste dag van elke maand. Door de snelle en ongeremde groei wordt de plant in het Duits met reden ook wel 'woekerbloem' genoemd. De geur, die deels aromatisch is, maar deels ook aan rotting doet denken, zorgde ervoor dat de plant in de christelijke mythologie het zinnebeeld voor de verlossing na de dood werd. Met zijn onuitputtelijke vegetatieve kracht stond de plant voor eeuwig durend leven en werd daarom door de mensen als 'dodenbloem' op de graven van kerkhoven geplant. Ook in Mexico geldt calendula als bloem van de dood; er wordt van geloofd dat hij is voortgekomen uit het bloed van de door de Spaanse veroveraars gedode inheemse volkeren. De goudgele bloem, ook wel zonnebruidje genoemd, was in de middeleeuwen gewijd aan de Germaanse Godin Freya en later aan de christelijke Maria.
Bloemen die bloeien op de hoogtepunten in de loop van de zon en waarvan de vorm op die van de zon lijkt golden altijd al als heilige bloemen. Naast de goudsbloem zijn dat ook het madeliefje, het sint-janskruid en de cichorei. Als toverplant mag de goudsbloem bij de betovering van de liefde niet ontbreken. Als een meisje de 'Niewelkblume' ('nooit verwelkende bloem') in de voetsporen van haar geliefde plantte of zaaide moest hij - of hij wilde of niet - altijd naar haar terugkeren. Ook in Spanje waren de heksen overtuigd van die toverkracht en daarom droegen ze de plant altijd als talisman bij zich.
De plant op een andere manier bekeken
Weelderig en zonnig. Dat is het eerste waar het wezen van de goudsbloem al snel aan doet denken. Bijna als een woekerplant verovert hij in de loop van zijn korte leven de omgeving en vormt doorlopend nieuwe bladeren en bloesems, onvermoei-baar, totdat de vorst een einde maakt aan de groei. De welig groeiende bladeren worden gekroond door de zonnige bloe-sems en daardoor gemaand zich wat in te houden. De bloesem zorgt dus voor een ordenende afsluiting aan dat wat anders alleen zou woekeren als een (on-)kruid. Om deze krachtige groei heen hangt de geur van rotting, alsof de goudsbloem steeds het risico loopt zichzelf te verliezen in het doorschieten. De goudsbloem lijkt in zijn wezen op gewond weefsel, dat met een ontstekingreactie dood weefsel afstoot en daarbij etter produceert. Nieuw woekerend weefsel moet gevormd worden en een ordenend principe volgen. De goudsbloem ondersteunt deze processen vooral bij slecht genezende wonden met ontste-king.
De planten in onze producten
Goudsbloem heeft in Dr. Hauschka Cosmetica als taak om de geïrriteerde of gestresste huid te kalmeren, zoals in:
