Neem
Synoniemen: Indische sering, margosa
Wetenschappelijke naam: Azadirachta indica
Familie: Meliacea (mahoniefamilie)
Land van herkomst
Het zuiden van de Himalaja, India, Birma, Afrika, Amerika.
Bestanddelen
Gebruikt worden vooral de zaden en de bladeren, elk met hun eigen inhoudsstoffen. De zaden bevatten azadirachtine, limonoïden, terpenoïden en bitterstoffen, de bladeren limonoïden en terpenoïden.
Omschrijving
De weinig eisen stellende, snel groeiende neemboom voelt zich goed thuis in een tropisch warm klimaat. Onder zijn licht-grijze schors heeft deze tot 12 meter hoog wordende boom een roodachtig soort hout. De tot 50 cm lange, esachtige bladeren vormen een los, breed uitstaand bladerdak. De roodviolette bloesempluimen waarmee de boom van februari tot april getooid is verspreiden een geur die aan seringen doet denken. Na de bloei groeien hieruit kersgrote, goudgele steenvruchten met houtachtige pitten met verschillende vlakke kanten.
Gebruik
Er worden werkelijk wonderbaarlijke werkingen toegeschreven aan de neemboom, en soms lijkt het daardoor alsof hij zou kunnen helpen bij alle plagen die de mensheid kunnen treffen. Wat de boom daadwerkelijk kan doen moet nog precies worden onderzocht, maar bewezen is inmiddels wel dat hij werkt als microbicide, dat hij ontstekingen tegengaat en het immuunsysteem versterkt. Extracten van neembladeren zijn bv. aantoonbaar effectief tegen 14 soorten schimmels (onder andere candida), een groot aantal bacteriën (bv. de koudvuur-bacterie staphylococcus aureus en de tyfusverwekker salmo-nella typhosa) en werken bovendien preventief bij virale infecties. Er is een aantoonbaar effect bij pokken, waterpokken, hepatitis B en herpes. In de Ayurvedische geneeskunde worden alle delen van de neemboom gebruikt, en wordt de boom gewaardeerd om zijn verkoelende, vormende en drogende eigenschappen. De bladeren worden vaak gebruikt bij de dagelijkse verzorging van huid, haren, nagels, tandvlees en tanden.
Vanwege hun zachte antiseptische en versterkende werking worden de bladeren ook therapeutisch breed toegepast - bij zwakte en bij overheersende zenuw-zintuigprocessen, zoals haaruitval, roos, hoofdluis, mycosen van de nagels, chronische parodontopathie en eczeem, maar ook bij te sterke stofwisselingsprocessen, zoals een onzuivere huid, acne, ontstekingen van het nagelbed en slecht genezende wonden. Uit de zaden wordt het milieuvriendelijke gewasbescher-mingsmiddel azadirachtine gewonnen; dit wordt gebruikt als middel tegen vraat en als insecticide.
Wetenswaardigheden
Tot de familie van de meliacea behoren verschillende tropische bomen, waaronder de mahonie. Volgens de Indiërs leeft in de neemboom een van de oudste goden van India: de godin Sîtalâ, die in de mythologie de genezeres van pokken is. Om die reden wordt de boom aangeplant bij tempels, en ook bij woonhuizen, als bescherming tegen ziektes. De twijgen worden gebruikt bij nieuwjaarsplechtigheden en in voorjaarskuren, bigeboortes worden hutten en huizen met de twijgen versierd en wordt zo de hulp van de goden inge-roepen. Om de verstoorde Sîtalâ gunstig te stemmen als men gebruik maakt van de plaats waar zij woont, worden er, voordat er twijgen worden afgebroken, offers bij de boom gelegd. Ook nu wordt de schaduwrijke neemboom nog steeds veel gebruikt als aanplant voor lanen en rond akkers, want hij verfrist de lucht en houdt insecten weg. Vanwege zijn brede toepassingsmogelijkheden wordt de neem in India ook wel de dorpsapotheek genoemd.Bij de dagelijkse verzorging worden zgn. tandvegers gebruikt als tandenborstels: jonge twijgen worden gekauwd tot ze uitgerafeld zijn tot een soort penseel en worden dan gebruikt als tandenborstel. Nog niet zo lang geleden was de neemboom op een andere manier in het nieuws. In 1995 had de Amerikaanse agrofirma W.R.Grace, die een insecticide had ontwikkeld op basis van de neem, een patent op de neemboom verkregen, maar dit patent werd op 10 mei 2000 weer ingetrokken door het Europese Patentbureau.
Meer dan een half miljoen Indiërs had eerder in Bangalore hevig geprotesteerd tegen het patent, want dit werd gevoeld alsof de heilige neemboom hen werd ontnomen.
De plant op een andere manier bekeken
Bij de neemboom is er een grote mate van evenwicht tussen de elementen warmte, lucht, water en aarde, en geen ervan lijkt duidelijk de overhand te hebben. Daardoor heeft de neem als geneeskrachtige plant een algemeen harmoniserende werking op het organisme en reguleert zowel te sterke zenuwprocessen als stofwisselingsprocessen van de huid en met de huid samenhangende organen.
De planten in onze producten
Bij WALA worden neembladeren gebruikt sinds Elisabeth Sigmund, de oprichtster van Dr. Hauschka Cosmetica, de geneeskrachtige boom meenam na een studiereis naar India. Extracten van de bladeren zijn terug te vinden in:
